Gdy strach zabiera wolność

Po długiej i beznadziejnej walce o zabezpieczenie energetyczne Polaków przed nadchodzącą zimą rząd postanowił zmienić taktykę. Teraz jesienny chłód i zimowe mrozy zwalczane będą nie węglem i gazem, ale ustawą o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej. Nazwa ustawy pozornie brzmi niegroźnie. Wręcz może działać uspokajająco na nasze nerwy. Mocno już zszargane dwuletnią epidemią i skołatane wielomiesięcznym konfliktem na Ukrainie. Jednak nie dajmy się nabrać na te gładkie słówka i wizerunkowe gesty. Prawo przygotowane przez rząd Mateusza Morawieckiego i zaaprobowane przez Jarosława Kaczyńskiego to cios dla demokracji i szerokie otwarcie wrót dla totalitaryzmu. 

Projekt ustawy jest na etapie konsultacji społecznych. Treść nie pozostawia wątpliwości, że może być naprawdę gorąco, gdy obywatele przeczytają, czego już za kilka miesięcy mogą się spodziewać. Jest to regulacja, która ma zastąpić jeszcze obowiązującą Ustawę o stanie klęski żywiołowej. Jeśli tak się stanie, to do historii odejdą wszystkie zapisane w niej gwarancje wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia praw człowieka czy ograniczenia wolności. Projekt nowej Ustawy nie zakłada bowiem odszkodowań za poniesione przez przedsiębiorców czy też obywateli straty majątkowe.

Zawiera jedynie możliwość otrzymania pomocy ze względu na fakt wystąpienia klęski żywiołowej. Czy na taką uznaniowość możemy się zgodzić? Jednak ta wątpliwość to dopiero niewinna przygrywka do dalszych pomysłów rządu. W treści Ustawy pojawiły się bowiem dwa nowe stany, które nie występują w Konstytucji RP: stan pogotowia i stan zagrożenia. Mogą one zostać wprowadzone mocą rozporządzenia na maksymalnie 30 dni, przy czym w projekcie nie ma mowy, czy ten stan może zostać przedłużony. Rodzi się więc niebezpieczeństwo interpretacji, że mogą być non stop prolongowane.

Nowe regulacje dopuszczają ograniczenie wielu wolności i praw człowieka i obywatela. Możliwe będzie na terenie całego kraju lub jego części zamknięcie firm, skierowanie ludzi do pracy przymusowej, przejęcie prywatnych nieruchomości, zmuszenie obywateli do poddania się narzuconym im procedurom medycznym czy też ich ewakuacji do określonych miejsc czy obiektów. Zniesione mogą być prawa pracownicze, w tym prawo do strajku czy też regulacje i normy z zakresu BHP. Na osłodę Ustawa przewiduje możliwość wprowadzenia reglamentacji towarów i usług. Aż się chce powiedzieć – komuna na sterydach bis. 

Wszystkim wątpiącym w to bardzo skrótowe przedstawienie niektórych aspektów szykowanego prawa polecam wnikliwą lekturę artykułów 27, 42 i 43 Ustawy. Ich treść nie pozostawia złudzeń co do prawdziwych intencji rządu wobec obywateli.

Wszyscy, którzy twierdzą, że polityką nie warto się interesować, muszą wiedzieć, że polityka zawsze może się zainteresować nimi.

—————————————————————

Art. 27. 1. W celu zapewnienia adekwatnej względem zagrożeń realizacji zadań ochrony ludności mogą zostać wprowadzone:

1) stan pogotowia, jeżeli z uwagi na niekorzystne okoliczności wywołane działaniami sił natury lub działalnością człowieka, w tym wystąpienie lub możliwość wystąpienia sytuacji kryzysowej na określonym obszarze, zachodzi konieczność podniesienia gotowości organów administracji publicznej do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności;

2) stan zagrożenia, jeżeli wprowadzenie stanu pogotowia jest niewystarczające do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności i konieczne jest podjęcie przez organy administracji publicznej dodatkowych działań oraz wprowadzenie ograniczeń, zakazów i nakazów obowiązujących podmioty ochrony ludności.

Art. 42.

Ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej stosuje się do osób fizycznych oraz odpowiednio do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej, z zastrzeżeniem art. 45 i 46.

Art. 43.

1. Ograniczenia, o których mowa w art. 42, mogą polegać na:

1) zawieszeniu działalności gospodarczej określonych przedsiębiorców;

2) nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju;

3) nakazaniu pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia;

4) całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;

5) zakazie okresowego podwyższania cen na towary lub usługi określonego rodzaju;

6) nakazie stosowania cen ustalonych na towary lub usługi mające podstawowe znaczenie dla kosztów utrzymania konsumentów;

7) obowiązku poddania się badaniom lekarskim, leczeniu oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych;

8)obowiązku poddania się kwarantannie;

9) obowiązku stosowania środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin;

10) obowiązku stosowania określonych środków zapewniających ochronę środowiska;

11) obowiązku stosowania środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt;

12) obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń;

13) dokonaniu przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części;

14) nakazie ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów;

15) nakazie lub zakazie przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;

16) zakazie organizowania lub przeprowadzania imprez masowych;

17) nakazie lub zakazie określonego sposobu przemieszczania się;

18) wykorzystaniu, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych;

19) zakazie prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach;

20) ograniczeniu lub odstąpieniu od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże niepowodującym bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika;

21) wykonywaniu świadczeń osobistych i rzeczowych określonych w art. 44 ust 1.

2. Ograniczenia, o których mowa w art. 42 ust. 2, w stosunku do osób zatrudnionych 

u pracodawcy, wobec którego został wydany nakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, mogą polegać na:

1) zmianie systemu, wymiaru i rozkładu czasu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w ustawie z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r., poz. 1510), zwanej dalej „Kodeksem pracy”;

2) obowiązku pracy w niedziele, święta i dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy;

3) powierzeniu pracownikowi wykonywania pracy innego rodzaju niż wynikający z nawiązanego stosunku pracy; w takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

3. Ograniczenia, o których mowa w ust. 2, nie mogą być stosowane wobec pracowników młodocianych, osób niepełnosprawnych oraz kobiet w ciąży i matek karmiących.