60 ROCZNICA POLSKIEJ MIEDZI
W tym roku Polska Miedź obchodzi ważny jubileusz 60-lecia powołania do życia Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi. To wydarzenie stanowiło podwaliny do stworzenia firmy, którą znamy dziś. KGHM jednak nie był od początku spółką. Dopiero w 1991 roku KGHM przekształcił się z przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa – KGHM Polska Miedź S.A.
Dzisiaj firma łączy kilkudziesięcioletnią tradycję z nowoczesnością. Wykorzystuje najnowsze technologie. Jest rozpoznawalną marką na całym świecie, dumą polskiego przemysłu. Jej wkład w rozwój polskiej gospodarki oraz regionu dolnośląskiego jest nie do przecenienia. Warto więc poznać historię budowy tej potęgi.
GENEZA Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego
Poszukiwania rud miedzi na obszarze monokliny przedsudeckiej zostały rozpoczęte przez Instytut Geologiczny w 1952 r. od zaprojektowania przez dr. inż. Jana Wyżykowskiego programu wierceń na linii Bolesławiec – Głogów.
Pierwsza seria wierceń na linii „Gromadka”, „Ruszowice” i „Gaiki” ze względów technicznych nie przyniosła sukcesu. Pierwsze ślady miedzi uzyskano w 1955 r. w otworze badawczym Wschowa I. Kolejne wiercenie Sieroszowice I stało się wierceniem odkrywczym.
23 marca 1957 r. na głębokości 656 m napotkano warstwę margli miedzionośnych o miąższości 2,3 m i zawartości 1,4% Cu.
W sierpniu 1957 r. w otworze wiertniczym S-19 w Lubinie potwierdzono występowanie bogatego siarczkowego złoża rud miedzi.
W 1957 r. przystąpiono do realizacji projektu badań geologicznych złoża rejonu Lubin–Sieroszowice w dwóch etapach, w kategorii C2 (siatka wierceń 3 × 3 km) i w kategorii C1 (siatka 1,5 × 1,5 km, a na wychodniach złoża 1,1 × 1,1 km).
W wyniku prac geologiczno-rozpoznawczych na obszarze złoża rud miedzi rejonu Lubina–Sieroszowic udokumentowano w kategorii C1 i C2 wg stanu na 1 stycznia 1963 r. 1 403 467 000 ton rudy bilansowej o średniej miąższości 3,45 m i zawartości 2,09% Cu i 29 362 000 ton miedzi.
Obszar złożowy położony jest między Legnicą a Głogowem. Ma on kształt wieloboku wydłużonego w kierunku NW-SE, długości 30–35 km, szerokości 7–10 km. Jego powierzchnia wynosi ok. 300 km. Złoże rud miedzi obszaru Lubin–Sieroszowice należy do złóż typu pokładowego. Mineralizacja miedziowa obejmuje grubą serię skał: wapieni, dolomitów i łupków dolnego cechsztynu, a także piaskowce czerwonego spągowca. Intensywność mineralizacji miedzią zarówno w profilach pionowych, jak i rozprzestrzenianiu powierzchniowym jest zmienna. Z punktu widzenia gospodarczego za złoże uważa się tylko tę część serii miedzionośnej, która spełnia obowiązujące kryteria bilansowości.
NARODZINY KOMBINATU GÓRNICZO-HUTNICZEGO MIEDZI
W okresie prac geologicznych i poszukiwawczo-wiertniczych na terenie dzisiejszego Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego inwestorem zastępczym były Zakłady Górnicze „Lubichów”.
1 stycznia 1960 r. na terenie złoża w Lubinie Zarządzeniem Ministra Przemysłu Ciężkiego nr 272 z 28 XII 1959 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady Górnicze „Lubin” w budowie. Zadaniem nowo utworzonej jednostki było opracowanie założeń i wstępnego projektu budowy pierwszego zakładu górniczego i pierwszych szybów.
Jednocześnie podjęto działania zmierzające do uruchomienia infrastruktury umożliwiającej zagospodarowanie placów budowy oraz budowę osiedla mieszkaniowego dla pierwszych załóg górniczych.
Następnie Zarządzeniem nr 70/60 Ministra Przemysłu Ciężkiego z 27.04.1960 r. w sprawie zmiany nazwy, siedziby i przedmiotu działania przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą PBKR w Bolesławcu powołano Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń Rud Miedzi w Lubinie.
1 lipca 1960 r. wyznaczono PeBeKa na generalnego wykonawcę robót górniczych w LGOM.
19 listopada 1960 r. przystąpiono do głębienia pierwszego szybu L-III dla kopalni „Lubin”.
W związku z rozmachem prowadzonych prac minister przemysłu ciężkiego Zarządzeniem nr 52 z 5 kwietnia 1961 r. dokonał zmian organizacyjnych, przekształcając 1 maja 1961 r. przedsiębiorstwo ZG „Lubin” w budowie w Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi w budowie, gdzie w par. 1 pkt 1 zapisano >Nazwę przedsiębiorstwa państwowego „Zakłady Górnicze „Lubin” w budowie” zmienia się na: „Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi w budowie” < z zachowaniem ciągłości organizacyjno-prawnej.
Zadaniem kombinatu stała się budowa kopalń, zakładów przeróbki mechanicznej i hutniczej, przygotowanie ich do eksploatacji, budowa zakładów pomocniczych oraz zaplecza socjalnego.
Zasadniczym momentem w rozwoju tworzącego się Nowego Zagłębia była Uchwała nr 9/62 RM z 11 stycznia 1962 r. w sprawie zagospodarowania Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego i zabezpieczenia realizacji inwestycji w tym okręgu w latach 1961–1965, która ustaliła program budowy trzech kopalń miedzi („Lubin”, „Polkowice” i „Rudna”), rozbudowy Huty Miedzi „Legnica”, budowy Zakładów Mechanicznych „Legmet” w Legnicy oraz Zakładu Doświadczalnego KGHM.
Z dniem 1 stycznia 1969 r. włączono w strukturę organizacyjną KGHM kopalnie Starego Zagłębia Miedziowego „Konrad” i „Lenę”, równocześnie Zarządzeniem MPC NR 53/Org/68 dokonano kolejnej zmiany nazwy z KGHM w budowie na Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi w Lubinie.
1 lipca 1970 r. zarządzeniem ministra przemysłu ciężkiego włączono do kombinatu Hutę Miedzi „Legnica”, Zakłady Mechaniczne „Legmet” oraz ZBiPM „Cuprum” we Wrocławiu. Na usytuowanie w strukturze organizacyjnej KGHM wchodzących w jego skład jednostek organizacyjnych wpływ ma Decyzja nr 70/70 Prezydium Rządu z 24 czerwca 1970 r. – w związku z dokonanymi przekształceniami – wyrażono zgodę na pozostawienie w kombinacie wyodrębnionego zarządu.
W ślad za tą decyzją, w zatwierdzonym przez ministra przemysłu ciężkiego pierwszym statucie KGHM (obowiązującym od 1 lipca 1970 r., dotychczas kombinat działał bowiem na podstawie aktu erekcyjnego obowiązującego od 1 stycznia 1960 r.) ustalono, że KGHM jest przedsiębiorstwem państwowym, a wchodzące w skład KGHM zakłady działają według zasad pełnego wewnętrznego rozrachunku gospodarczego.
W istniejącej ówcześnie strukturze organizacyjnej KGHM wyodrębniono trzy grupy zakładów:
• zakłady górnicze: „Lubin”, „Polkowice”, „Rudna”, „Sieroszowice” i „Konrad”;
• huty miedzi: „Legnica”, „Głogów” i „Cedynia”;
• zakłady zaplecza: ZBK, ZRG, ZBGH, ZREM, ZM „Legmet”, ZANAM, ZUG „Lena”, Zakład Transportu, Zakład Doświadczalny ZBiPM „Cuprum” i FPN „Elpena”.
Zakłady zaplecza górniczo-hutniczego, zakłady usługowe oraz zakłady badawczo-wdrożeniowe, które poprzez silne związki kooperacyjne świadczyły usługi na rzecz jednostek produkcyjnych, zajmowały się produkcją niezbędnych wyrobów, części zamiennych oraz świadczeniem usług o charakterze komplementarnym.
Tak w pierwszej dekadzie swojego istnienia kształtował się ustrój gospodarczy i model wielozakładowego Przedsiębiorstwa Państwowego Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi w Lubinie.
Stan ten trwał do 12 września 1991 roku, kiedy to nastąpił proces komercjalizacji i Kombinat został przekształcony w Jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa pod nazwą KGHM Polska Miedź S.A. Nazwa ta pozostaje do dziś.
10 lipca 1997 następuje upublicznienie na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. W dniu giełdowego debiutu kurs akcji KGHM wyniósł 23,50 zł. Wówczas pamiętano także o pracownikach, którzy uzyskali nieodpłatnie 30 mln akcji, tj.15% ogółu walorów KGHM. Dzisiaj pakiet ten wyceniony przez rynek osiągnął wartość 5,7 mld (tak, chodzi tutaj o miliardy) złotych. Warto też przypomnieć, że działo się to pod rządami koalicji SLD-PSL. Czy w dzisiejszych czasach byłoby to możliwe? Pewnie nie, nawet podatku miedziowego od ponad 6 lat nie potrafią (nie chcą) zlikwidować pomimo przedwyborczych zapowiedzi.
Po prawie 24 latach od giełdowego debiutu notowania akcji KGHM oscylują około kwoty 190 zł. Łatwo policzyć, że w tym okresie kapitalizacja KGHM przekroczyła wskaźnik 800%. Oznacza to, że wartość KGHM rosła każdego roku o1/3, tj. 33%.
Niech wartość ta będzie miarą postępu, którego autorami są pracownicy Polskiej Miedzi.
Poczet dyrektorów i prezesów Polskiej Miedzi
Kombinatem Górniczo-Hutniczym Miedzi w Lubinie kierowali kolejno: Arkadiusz Tobolski (1960-1961), Stanisław Lasek (1961-1962), Tadeusz Zastawnik (1962-1975), Tadeusz Babisz (1975-1978), Włodzimierz Woźniczko (1978-1981), Janusz Maciejewicz (1981-1984), Mirosław Pawlak (1984-1990), Bogusław Kostka (tymczasowy kierownik 1990) i Jan Sadecki (1990-1991).
Z kolei spółka KGHM Polska Miedź S.A. zarządzana była kolejno przez następujących prezesów zarządów: Jan Sadecki (1991-1992); Paweł Ofman (1992); Piotr Kaczyński (1992-1993); Krzysztof Sędzikowski (1993-1995); Stanisław Siewierski (1995-1999); Marian Krzemiński (1999-2001); Stanisław Speczik (2001-2004); Wiktor Błądek (2004-2005); Marek Szczerbiak (2005-2006); Krzysztof Skóra (2006-2008); p.o. prezesa Ireneusz Reszczyński (2008); Mirosław Krutin (2008-2009); Herbert Wirth (2009-2016); Krzysztof Skóra (2016); Radosław Domagalski-Łabędzki (2016-2018); p.o. prezesa Rafał Pawełczak; Marcin Chludziński (2018 – nadal).
Podsumowanie i refleksja
– pierwsze 30 lat (1961-1991) Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Państwowe Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi w Lubinie zarządzane jest w sumie przez 9 dyrektorów generalnych,
– przez kolejnych 30 lat (1991-2021) Spółką KGHM Polska Miedź S.A. w sumie kieruje 17 prezesów kolejnych zarządów.
Trudno sobie wyobrazić, jak pod tym względem będzie wyglądało zarządzanie Polska Miedzią przez następnych 30 lat, jeśli spółka ta dotrwa do tego czasu…
